Resultaatafhankelijke beloning en variabel loon in cao's: dit zegt het onderzoek

Resultaatafhankelijke beloning: hoe zit het?

In 56% van de cao’s, van toepassing op 58% van de werknemers, zijn afspraken opgenomen over resultaatafhankelijke uitkeringen. Dit zijn beloningen die niet structureel in het loon worden verwerkt, maar afhangen van het behalen van vooraf vastgestelde doelen. Er worden vier vormen onderscheiden:

• Winstuitkering: bij het behalen van financiële doelen op bedrijfsniveau.
• Resultaatuitkering: bij het behalen van niet-financiële doelen.
• Prestatie-uitkering: bij het behalen van individuele of teamdoelen.
• Combinatie-uitkering: een mix van bovengenoemde doelstellingen.

Prestatie-uitkeringen komen het meest voor: in 34% van de cao’s. Winstuitkeringen volgen met 18%.

Verschillen tussen cao's en sectoren

Er zijn duidelijke verschillen tussen bedrijfstakcao’s en ondernemingscao’s:

• Ondernemingscao’s bevatten vaker bepalingen over winst-, resultaat- en combinatie-uitkeringen.
• Bedrijfstakcao’s noemen juist vaker de prestatie-uitkering.

In de publieke sector (zoals onderwijs, zorg en overheid) zie je bijna geen winst- of resultaatafhankelijke beloningen terug. Wel is daar in vrijwel alle cao’s sprake van prestatiebeloning.

Beoordelingssystematiek in loonsverhogingen

In 62% van de cao’s is er ruimte voor een beoordelingsafhankelijke jaarlijkse loonsverhoging. Bij goed functioneren volgt een periodiek, bij slechte prestaties kan deze worden onthouden. Bij bedrijfstakcao’s is toepassing vaak facultatief: de werkgever mag zelf kiezen of hij een beoordelingssysteem toepast.

De uitwerking gebeurt meestal buiten de cao, bijvoorbeeld in personeelsregelingen. Werknemers worden vaak ingedeeld in 3 tot 10 beoordelingscategorieën. De bijbehorende loonstijging varieert sterk:

• Van -3% bij onvoldoende functioneren
• Tot 19,2% bij uitstekende prestaties
• Meestal ligt de stijging tussen 0-6%

Aandelen, certificaten en opties

Hoewel minder gebruikelijk, zijn er ook cao’s met afspraken over werknemersparticipatie in de vorm van aandelen, certificaten of opties. In totaal zijn er zes cao’s waarin dit aan bod komt. Enkele voorbeelden:

• Een werkgever keert de winstuitkering uit in certificaten.
• Werknemers kunnen met korting aandelen kopen (meestal 15%).
• In sommige cao’s mag een medewerker tot 10% van zijn jaarsalaris omzetten in aandelen of opties.

Variabel salaris bij commerciële functies

Voor met name commerciële functies geldt vaak een variabel beloningscomponent, dat kan oplopen tot een fors deel van het jaarsalaris. Anders dan resultaatafhankelijke uitkeringen, wordt dit variabele deel vaak wel meegenomen voor de pensioenopbouw.

In 29 cao’s is expliciet een aparte paragraaf opgenomen over structureel variabel salaris voor commerciële functies.

Wat kun je hier als werkgever mee?

• Check of jouw cao bepalingen bevat over prestatiebeloning.
• Bepaal of je gebruik wilt maken van beoordelingssystematiek voor loonsverhogingen.
• Overweeg werknemersparticipatie via aandelen of opties als bindmiddel.
• Zorg voor duidelijke communicatie over doelstellingen en beloningsstructuur.

Meer weten?

Wil je sparren over de inzet van variabele beloning in jouw organisatie of cao? Onze adviseurs helpen je graag met het opstellen of beoordelen van resultaatafhankelijke beloningsmodellen.*

*Wil je het onderzoek van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nalezen? Klik dan hier.