
Gids | Belangrijke aandachtspunten bij het werken met zelfstandigen
De afgelopen jaren is het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) sterk toegenomen. Dit betreft zowel mensen die volledig zelfstandig werken als mensen die dit combineren met een dienstverband. Werk je met zzp’ers of ben je zelf zzp’er? Dan is het belangrijk om te weten wat wettelijk is geregeld, waar je op moet letten en hoe de handhaving plaatsvindt.

Zelfstandigheid of schijnzelfstandigheid?
Voor opdrachtgevers is het essentieel om vast te stellen of er sprake is van echte zelfstandigheid of schijnzelfstandigheid. Een zzp'er die achteraf een werknemer blijkt te zijn, kan leiden tot aanzienlijke kosten voor de opdrachtgever.
Beoordeling van de arbeidsrelatie
Volgens de wet (artikel 7:610 BW) is er sprake van een arbeidsovereenkomst als:
- Er een gezagsverhouding bestaat, waarbij de werkgever aanwijzingen en instructies kan geven;
- De arbeid persoonlijk wordt verricht;
- De werkgever loon betaalt als tegenprestatie.
In het Deliveroo-arrest verduidelijkte de Hoge Raad dat rechters ook mogen kijken naar de organisatorische inbedding van het werk in de onderneming. Dit is slechts één van de factoren. Er moet een holistische benadering worden toegepast, waarbij onder andere wordt gekeken naar:
- De aard en duur van de werkzaamheden;
- De wijze van werk- en tijdsbepaling;
- De organisatorische inbedding van het werk;
- De verplichting tot persoonlijke uitvoering van het werk;
- De totstandkoming van de contractuele relatie;
- De wijze en hoogte van de beloning;
- Het commerciële risico van de werkende;
- Het ondernemerschap in economisch verkeer.
WZOP-toets
Het wetsvoorstel 'Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden' (WZOP) beoogt schijnzelfstandigheid te voorkomen, vooral door het gezagscriterium te verduidelijken.
Indicatoren voor werknemerschap
- Bevoegdheid om aanwijzingen te geven;
- Mogelijkheid tot controle en ingrijpen;
- Werk binnen het organisatorisch kader;
- Structureel karakter van de werkzaamheden;
- Samenwerking met werknemers.
Indicatoren voor zelfstandigheid
- Financieel risico bij de werkende;
- Eigen verantwoordelijkheid voor middelen;
- Specifieke opleiding of vaardigheden;
- Zelfstandige marktpositie;
- Korte duur of beperkt aantal uren van de opdracht.
Kenmerken van ondernemerschap
- Meerdere opdrachtgevers;
- Actieve acquisitie en reputatie-opbouw;
- Bedrijfsinvesteringen;
- Inschrijving bij de KvK en fiscale voordelen.
Let op! Verdient iemand minder dan € 33 per uur (geïndexeerd bedrag)? Dan geldt het vermoeden van een arbeidsovereenkomst. Dit rechtsvermoeden kan door de werkende worden ingeroepen en is weerlegbaar door de opdrachtgever.
Schijnzelfstandigheid en handhaving
Vanaf 1 januari 2025 hervat de Belastingdienst de handhaving op schijnzelfstandigheid. Dit betekent:
- Waarschuwingen en aanwijzingen bij twijfel;
- Naheffingen en boetes bij kwaadwillendheid.
Er is een overgangsregeling van één jaar waarin werkgevers geen boetes krijgen als ze aantoonbaar stappen zetten tegen schijnzelfstandigheid.
Handhaving bij kwaadwillenden
De Belastingdienst kan optreden als:
- Er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking;
- Er evidente schijnzelfstandigheid is;
- Er sprake is van opzet.
Na aanwijzingen van de Belastingdienst krijgt de opdrachtgever meestal drie maanden om de situatie aan te passen. Worden de aanwijzingen genegeerd, dan volgen correcties en boetes.
Overgangsregeling handhavingsmoratorium
Vanaf 2025 geldt een overgangsregeling waarin bedrijven kunnen aantonen dat zij actief werken aan het voorkomen van schijnzelfstandigheid. Boetes worden pas opgelegd als deze inspanningen ontbreken. De nieuwe wet treedt waarschijnlijk in werking per 1 januari 2026.
Naheffingen en boekenonderzoek
Bij schijnzelfstandigheid kan de Belastingdienst naheffingen opleggen tot vijf jaar terug. Daarnaast kan de Belastingdienst bedrijfsbezoeken of boekenonderzoeken uitvoeren, vooral bij grote risico's.
Modelovereenkomsten
De Belastingdienst keurt geen nieuwe modelovereenkomsten meer goed. Lopende goedkeuringen zijn verlengd tot eind 2029, maar kunnen worden ingetrokken als ze niet meer voldoen aan de wetgeving of jurisprudentie.
Beoordelingsverzoek en checklist
Gebruik het formulier 'Verzoek vooroverleg beoordeling arbeidsrelatie' en de bijbehorende checklist van de Belastingdienst als je zekerheid wilt over de arbeidsrelatie.
Risico's voor opdrachtgevers en zzp'ers
Opdrachtgevers
- Naheffing loonbelasting en premies;
- Boetes tot vijf jaar terug.
Zzp'ers
- Correctie van de belastingaangifte;
- Verlies van fiscale voordelen.
Aanbevolen acties
- Analyseer bestaande afspraken en beoordeel de arbeidsrelatie;
- Pas contracten aan indien nodig;
- Overweeg een dienstverband waar passend;
- Gebruik de Checklist beoordeling arbeidsrelatie.
Disclaimer
Hoewel deze gids zorgvuldig is samengesteld, kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Raadpleeg bij twijfel een jurist of belastingadviseur.