Het beste van twee werelden

Grenzen opzoeken, maar wel de risico’s beheersen. Marck Haerkens, oprichter en eigenaar van Wings of Care, doet bijna zijn hele leven niet anders. Dat geldt voor zijn werk en privéleven, maar daarover later meer. Negentien jaar lang werkte hij bij de Koninklijke Luchtmacht, onder meer als traumachirurg én vlieger van Apache helikopters. Er rustten daarbij regelmatig grote verantwoordelijkheden op zijn schouders. De manier van samenwerken in de beroepsluchtvaart, ook wel Crew Resource Management (CRM) genoemd, vertaalt hij sinds tien jaar naar hoogrisico zorgafdelingen. 

Er gaat een verhaal vooraf aan het ontstaan van Wings of Care. Je stapt tenslotte niet zomaar uit de Koninklijke Luchtmacht na een carrière van bijna twintig jaar. Marck vertelt: „Het zoontje van een collega-vlieger werd veel te vroeg geboren en belandde met ernstige medische afwijkingen op de intensive care. Zijn behandeling verliep niet optimaal. Dat had niks te maken met de kennis en motivatie van de professionals, of apparatuur van het ziekenhuis, maar met de multidisciplinaire samenwerking tussen de (para)medische professionals. Bijvoorbeeld de informatieoverdracht tussen dienstdoenden.

Mijn collega en zijn vrouw spraken de leiding hierop aan. Ze zeiden ook dat ik chirurg en luchtmachtpiloot ben en zodoende beide werelden ken. Het voorstel was om het samenwerkingsconcept uit de luchtvaart te introduceren op de betreff ende intensive care.”

Marck ging met een andere collega, vliegerpsycholoog Guus van den Elzen, aan de slag om de Crew Resource Management-materie te vertalen naar het ziekenhuis. Vandaag de dag werkt de betreff ende afdeling nog steeds volgens dit principe. Vele andere ziekenhuisafdelingen inmiddels ook.

OK versus cockpit
„De overeenkomst tussen een operatiekamer en een cockpit is dat in beide kritische processen plaatsvinden. De kans op fouten wil je minimaliseren, want het gaat om mensen. Controle en risicomanagement zijn heel belangrijk in beide omgevingen. Toch gaat men in de luchtvaart heel anders met elkaar om dan in de zorg. Ik denk dat zorgorganisaties door hiervan te leren nog verder kunnen professionaliseren.” De voormalige ‘pilot-physician’, zoals de dubbele functie bij de luchtmacht wordt genoemd, ging niet bepaald over één nacht ijs toen hij de materie uit de luchtvaart omzette naar een curriculum voor de zorg. Hij deed onderzoek naar ‘Human Factors and Team Performance’ en promoveerde hier zelfs op. Ook kreeg hij erkenning voor zijn CRM-project op de IC van het Radboudumc. De Inspectie Gezondheidszorg, tegenwoordig IGJ, kende de ZorgVeiligPrijs toe in 2013.

Maar wat houdt een Wings of Care CRM-traject eigenlijk in? Marck legt het uit aan de hand van een van zijn persoonlijke interesses, racen. „Neem bijvoorbeeld Max Verstappen. Al lijkt racen een individuele sport, toch zit achter de coureur een heel team dat bezig is om de top te kunnen bereiken. Goede individuele vaardigheden en materialen zijn natuurlijk de basis (skills). Dat noemen we ‘level 1’. Ook level 2 is afgedekt. Dat wil zeggen dat er goede werkafspraken, procedures en checklists zijn, zoals wie doet wat tijdens een pitstop (drills). Maar om de teamprestatie te maximeren is meer nodig, zoals een team dat elkaar helpt maximaal te presteren en optimaal leert van gemaakte fouten. Dit noemen we level 3 (team dynamics). Bij het team van Verstappen zit dat wel goed, maar in veel organisaties schort het hieraan. Teamleden werken ieder voor zich en denken niet mee met de ander. Je moet vooruit, achteruit, linksom en rechtsom kunnen denken om samen tot het beste resultaat te komen.” 

Intensief proces
Wings of Care focust op dat laatste niveau. Hierbij wordt altijd eerst de hoogste laag in de organisatie getraind, het bestuur dus. Zij moeten dit samenwerkingsconcept niet alleen begrijpen maar ook ondersteunen anders begint Marck er niet aan. Vervolgens krijgt iedereen op de afdeling – van hoogleraar tot verpleegassistent - dezelfde, tweedaagse training. „Dat zijn twee heel intensieve dagen. We werken met scherpe geesten. Vakmensen op medisch gebied die kritisch zijn. Je vertelt hen niet zo maar even hoe de wereld in elkaar steekt. Ze discussiëren op hoog niveau met ons als trainers. Dat maakt het voor ons als trainers uitdagend. En het proces loopt telkens anders. Dit wordt nóóit routine en daarom vind ik het zo leuk om te doen.”

Na zo’n training houdt het nog niet op. Eigenlijk begint het dan pas. De Wings of Care implementatie-systematiek duurt zeker een jaar. Daarbij staan Marck en zijn collega’s de cursisten terzijde. Hij is namelijk niet de enige die de trainingen verzorgt. Er zijn in totaal acht trainers verbonden aan zijn organisatie. Allen hebben een ‘hybrideachtergrond’, zoals de eigenaar het noemt. Ofwel, ze hebben minimaal twee stevige beroepen op hun CV staan, waarvan een operationeel. Zo zijn er bijvoorbeeld trainers die psycholoog en vlieger zijn of vlieger en oud-hoofd van de militaire inspectiedienst. Bijna allemaal contacten uit Marcks tijd bij de luchtmacht. “Uniek om met collegae waar je als militair intensief mee hebt samengewerkt nu een zorgmissie uit te voeren”

Ook al heeft hij nu tien jaar geleden de actieve dienst verlaten (nog wel reservist gebleven), vliegen doet hij nog steeds. „Eens een vlieger, altijd een vlieger. Ik heb pas weer het jaarlijkse examen (profcheck) gedaan, dat is verplicht om het commerciële helikoptervliegbrevet
(CPL-H) geldig te houden. Zou voor de zorg overigens ook geen slecht idee zijn. En ik maak nog genoeg uren. Af en toe vliegt mijn vrouw Hortence ook mee, en een enkele keer zelfs onze hond Laika, die heeft een speciaal tuigje ervoor.”

Hoezo pensioen?
Het enige wat Marck vorig jaar heeft moeten laten verlopen omdat het bedrijf zijn meeste tijd opslokt, is zijn chirurgregistratie. „Dat vind ik wel jammer, maar je kunt niet alles ‘een beetje’ doen. Ik ga nu vol voor Wings of Care. Voorlopig ben ik hier nog niet klaar mee. Ik ben nu 57, maar met mijn pensioen ben ik nog niet echt bezig.” Marco de Hondt, fiscalist bij Wesselman Accountants | Adviseurs en Marcks relatiemanager, knikt hartgrondig als hij dit hoort. „Ik ken Marck nu een jaar of vijf. Hij is inderdaad geen persoon om stil te zitten. We praten wel eens over de toekomst, bijvoorbeeld over vermogensplanning en inkomensverloop, maar ook over het uitbreiden van zijn concept naar andere branches. Ik vind het zo bijzonder wat hij doet. In mijn ogen zou dit ook perfect in andere organisaties kunnen werken.” Voorlopig houdt Marck het bij zijn expertise, de zorg. En dat is mede omdat hij een missie heeft. „Mijn doel is om deze materie in de reguliere opleidingen voor zorgprofessionals te laten opnemen. Ik vind dat het onderdeel hoort uit te maken van hun vakmanschap. Als dat lukt, ben ik blij.” Ondertussen werkt hij gestaag door aan het verbeteren van intensieve zorgafdelingen. Als bedrijf hoeft hij niet zo nodig te groeien. „Ik wil in balans zijn. Ik realiseer me dat dat voor mijn accountant best een bijzondere uitgangspositie is.” Marco heeft er geen moeite mee. „Qua omvang is hij inderdaad een kleine klant, maar wat hij doet en de denkwijze die daarachter zit, is zo uniek. Dat koesteren wij.”

Het gaat niet alleen over werk tussen de twee autoliefhebbers. Ook de verrichtingen van Max Verstappen en de Grand Prix in het algemeen komen regelmatig aan bod. Sinds kort heeft Marck een heuse Donkervoort in zijn garage staan. Een met de hand gemaakte sportwagen van Nederlandse makelij. Lachend: „naast de bevrediging die ik met Wings of Care vind heb ik die kick nog wel ergens nodig. Soms vind ik die laagvliegend. Ik hou van grenzen opzoeken, maar wel met risicobeheersing.”